Најава

Сторителот на семејно насилство не мора да изгледа насилен пред другите. Често, тие се друштвени, шармантни, па дури и ценети во заедницата. Насилството се случува зад затворени врати, систематски и намерно.

Типични однесувања:

• Контролирање на партнерката – каде оди, со кого зборува, што облекува
• Обвинување за сопственото однесување – „ме изнервира“, „сама си го бараше“
• Минимизирање на насилството – „не беше ништо“, „само еднаш“
• Циклично однесување – напади проследени со извинувања и подароци
• Манипулација на институциите – претставување како жртва, закани за старателство

Важно е да разбереме: насилникот избира кога и како да биде насилен – и тоа значи дека ја контролира ситуацијата.

Децата се секогаш жртви на семејното насилство, дури и кога не се директно нападнати.

Тие:

• Живеат во постојан страв, се чувствуваат небезбедно
• Развиваат емоционални и однесувачки проблеми: анксиозност, агресија, повлекување
• Имаат тешкотии во училиште, нарушени врски со врсниците
• Можат да ги „копираат“ улогите: момчињата како идни насилници, девојчињата како идни жртви
• Може да чувствуваат вина што „не спречиле“ насилство

‼ Важно е да се реагира на време.На децата што живеат со насилство им треба психолошка и едукативна поддршка, исто како и нивните мајки.

Доколку препознаваш некој од овие модели на насилство, не си сама.
Можеш да нè контактираш за совет, поддршка или правна помош. Ќе ти помогнеме да ја разбереш ситуацијата и да ги направиш следните чекори кон безбедност и самостојност.

Нема „типична жртва“ ..  секоја жена може да биде погодена од семејно насилство, без оглед на образование, етничка припадност, возраст или финансиска состојба. Сепак, насилството најчесто го трпат жени кои се во нееднаква позиција во врската.

Жртвите често:

• Се обидуваат да го заштитат семејството, особено децата
• Влегуваат во циклус на самообвинување и срам
• Имаат намалена самодоверба и чувство на беспомошност
• Се изолирани од поддршка

Не пријавуваат поради страх, притисок, недоверба или економска зависност

Важно е да знаеш: секоја жена што претрпела насилство заслужува поддршка, а не судење.

Последиците од семејното насилство се длабоки, долготрајни и не секогаш видливи. Тие не завршуваат со крајот на врската, многу жртви носат физички, емоционални и социјални последици со години.

Психолошки последици:

• Хронична анксиозност, панични напади, депресија, пост трауматско стресно нарушување
• Намалена самодоверба, чувство на вина, емоционална затвореност

Физички последици:

• Повреди, хронична болка, нарушување на здравјето
• Репродуктивни проблеми, последици од сексуално насилство
• Социјални и економски последици:
• Изолација, отуѓеност од семејството и пријателите
• Губење работа, финансиска несигурност, правни проблеми

Последици по децата:

• Страв, агресија, нарушување во учење и социјализација
• Ризик од повторување на циклусот на насилство

За многумина, напуштањето на насилната врска не е само одлука – туку процес преполн со ризици, страв и реални тешкотии.

Некои од најчестите пречки се:

• 🏠 Недостиг од безбедно место за живеење
• 💰 Финансиска зависност од насилникот
• 👶 Страв за децата – губење на старателство или изложување на насилство
• 😨 Страв од ескалација – „ќе ме убие ако заминам“
• ❌ Недоверба во институции или лошо претходно искуство
• 💔 Емоционална зависност и надеж дека насилникот ќе се промени
• 👥 Притисок од семејството, заедницата или религиозни норми

Важно е да се разбере: останувањето не значи дека жртвата сака да трпи – туку дека ѝ треба поддршка и разбирање, а не осуда.

Семејното насилство не е изолиран инцидент, туку процес кој се развива и се повторува во карактеристичен циклус. Овој циклус создава илузија кај жртвата дека насилството е моментално, дека може да се контролира или дека сторителот ќе се промени. Разбирањето на динамиката и циклусот е клучно за поддршка на жртвите и за донесување информирани одлуки.

Постојат три фази на циклусот на семејно насилство:

1. Фаза на напнатост

Во оваа фаза, се јавува постепено зголемување на тензијата. Насилникот станува се повеќе нервозен, контролирачки настроен, раздразлив. Жртвата се обидува да „ги избегне конфликтите“, ја прилагодува сопствената комуникација и однесување, се повлекува или премолчува.

Начин на манифестирање: критики, тивки закани, пасивна агресија,

Чувства кај жртвата: страв, вознемиреност, анксиозност, вина.

2. Фаза на експлозија (насилство)

Во оваа фаза, тензијата кулминира со ескалација на насилството, физичко, психолошко, сексуално или економско. Оваа фаза може да трае неколку минути, но последиците се длабоки и трајни.

Начин на манифестирање : удирање, заканување, кршење предмети, навреди, заклучување.

Чувства кај жртвата: физички повреди, шок, чувство на беспомошност.

3. Фаза на „меден месец“ (помирување)

По инцидентот, насилникот често се извинува, ветува промена, се обидува да ја убеди жртвата дека ја сака. Може да покаже привидна грижа, да подари нешто или да побара втора шанса. Во оваа фаза, жртвите често се надеваат дека насилството било „единствен случај“ и дека нема да се повтори.

Начин на манифестирање: извинувања, ветувања, подароци, барање простување.

Чувства кај жртвата: надеж, збунетост, вина, емоционална зависност.

Зошто е важна свеста за циклусот?

Овој циклус може да се повторува со месеци или години, при што фазата на „меден месец“ се скратува, а насилството станува се почесто и поинтензивно. Разбирањето на циклусот им помага на жртвите и на професионалците да ги препознаат знаците на трајна злоупотреба и да делуваат навремено.

Во коренот на секое семејно насилство стои желбата за доминација, контрола и потчинетост. Насилникот не извршува насилство затоа што „изгубил контрола“, туку затоа што свесно ја користи контролата како средство за моќ.

Оваа контрола се манифестира на повеќе начини:

• (сликичка синомим за следење, во форма на око и порака или нешто сл.) Следење и надгледување, проверување на телефони, пораки, движења и активности на социјалните мрежи, често со барање постојана достапност.
• (сликичка од мозок или сл.) Манипулација и создавање чувство на вина, извртување на фактите, обвинување на жртвата за насилството и создавање чувство дека таа е „причината“ за проблемите.
• (сликичка од сообраќаен знак стоп или некој сл. ) Изолација, односно забрана да се гледа со пријатели или семејство, ограничување на можности за работа, школување или учество во јавен живот.
• (сликичка од кесе со пари .. ) Финансиска контрола преку забрана да работи, контрола или одземање на приходите, ограничување на пристап до пари или банкарски сметки, задолжување на нејзино име без согласност или ѝ дава пари само ако е послушна.• (сликичка од тажно лице..спротивно на смајлито) Психолошка контрола во форма на постојано потценување, закани, понижување и користење на децата како средство за уцена или емоционален притисок.

Со овие техники, сторителот создава средина во која жртвата се чувствува беспомошно, изгубено и неспособно да донесе одлука да го напушти насилниот однос. Воспоставувањето на контрола не е само механизам за доминација, туку и начин да се спречи жртвата да побара поддршка или да направи промена во својот живот.